Năm 2023 với báo chí truyền thông dự kiến sẽ là một năm chứa đựng nhiều lo ngại về tính bền vững của một số phương tiện truyền thông trong bối cảnh lạm phát tràn lan và chi tiêu hộ gia đình bị siết chặt.
Cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine hay tác động ngày càng tàn phá của hiện tượng nóng lên toàn cầu cùng với những hậu quả của đại dịch COVID-19 đã tạo ra nỗi sợ hãi và bất an cho nhiều người.
Trong những điều kiện này, báo chí thường có nhiều thuận lợi cho việc đưa tin nhưng chất lượng thực sự của chương trình tin tức gần đây lại tiếp tục khiến nhiều khán giả quay lưng. Liệu đây có phải là năm mà các đơn vị truyền thông suy nghĩ lại về đề xuất giải quyết thách thức, song hành giữa việc né tránh và ngắt kết nối với tin tức để mang lại nhiều hy vọng, cảm hứng và tiện ích hơn?
Các nền tảng công nghệ lớn cũng sẽ chịu áp lực trong năm nay và điều này không chỉ dừng lại ở suy thoái kinh tế. Mạng xã hội thế hệ đầu tiên như Facebook và Twitter đang phải “vật lộn” để giữ chân khách hàng khi những người lớn tuổi cảm thấy nhàm chán và những người dùng trẻ tuổi hơn đang chuyển sang các nền tảng mới như TikTok.
Trong bối cảnh hỗn loạn này, có một số dự đoán rằng những ứng dụng tiếp theo sẽ tập trung vào các kết nối và nội dung chất lượng cho xã hội, hơn là những nội dung gây phẫn nộ và tức giận. Với lượng khán giả khổng lồ sẵn có, chúng ta có thể kỳ vọng nhiều hơn vào việc sẽ thấy những tín hiệu tích cực vào năm 2023 với một loạt mô hình mới đang nổi lên.
Trong khi đó, làn sóng đổi mới kỹ thuật số tiếp theo đã xuất hiện. Không chỉ dừng lại ở metaverse, những tiến bộ phi thường của trí tuệ nhân tạo (AI) vào năm 2022 đã đặt ra nhiều cơ hội và thách thức trước mắt cho ngành báo chí và truyền thông. AI mang đến cơ hội cho các tổ chức truyền thông cung cấp nhiều thông tin và định dạng cá nhân hơn, đồng thời giúp giải quyết tình trạng phân mảnh và quá tải thông tin.
Hình minh họa được tạo bằng Midjourney, một chương trình tạo tác phẩm nghệ thuật AI độc lập có thể biến lời nói, văn bản thành hình ảnh.
Tuy nhiên, những công nghệ mới này cũng mang đến những câu hỏi hiện sinh và đạo đức cùng sự xuất hiện của nhiều nội dung giả mạo, nội dung khiêu dâm và các phương tiện tổng hợp khác.
Trong bối cảnh đó, các tổ chức tin tức chưa ứng dụng kỹ thuật số triệt để sẽ gặp nhiều bất lợi nghiêm trọng. Trong vài năm tới, chất lượng sẽ không được xác định bằng tốc độ các tổ chức áp dụng kỹ thuật số mà bằng cách làm thế nào để biến đổi nội dung kỹ thuật số, từ đó đáp ứng kỳ vọng luôn thay đổi một cách nhanh chóng của công chúng.
Các tổ chức truyền thông thấy gì trong năm 2023?
Các tổ chức truyền thông ít tự tin hơn về triển vọng kinh doanh của họ so với thời điểm này năm ngoái. Chưa đến một nửa (44%) trong số các biên tập viên, CEO và nhà lãnh đạo kỹ thuật số nói rằng họ tự tin về năm tới, và có khoảng 1/5 (19%) bày tỏ sự tự tin thấp.
Mối quan tâm lớn nhất liên quan đến chi phí gia tăng, từ việc chi tiêu cho quảng cáo thấp hơn và việc giảm tỉ lệ đăng ký. Ngay cả những người lạc quan cũng cho rằng sẽ có các đợt sa thải và các biện pháp cắt giảm chi phí khác trong năm tới.
Đã có bằng chứng cho thấy hầu hết các tổ chức truyền thông (72%) lo lắng về việc tỷ lệ công chúng né tránh xem tin tức ngày càng tăng – đặc biệt là về các chủ đề quan trọng nhưng gây lo âu như chiến tranh Ukraine và biến đổi khí hậu, và chỉ có 12% tỏ ra không lo lắng.
Các tổ chức báo chí và truyền thông cho biết họ có kế hoạch thay đổi điều này bằng nội dung giải thích (94%), nội dung định dạng “Hỏi & Đáp” (87%) và những câu chuyện truyền cảm hứng (66%). Tạo ra nhiều tin tức tích cực hơn (48%) cũng là một lựa chọn của một nhóm người.
Nhiều tổ chức truyền thông đang đầu tư vào quy trình đăng ký tư cách thành viên cho khách hàng vào năm 2023, với phần lớn những người được khảo sát (80%) cho biết đây sẽ là một trong những ưu tiên doanh thu quan trọng nhất của họ, trên cả quảng cáo hiển thị và quảng cáo khác.
Bất chấp việc chi tiêu của người tiêu dùng bị siết chặt, hơn một nửa (68%) vẫn mong đợi sự tăng trưởng về tỉ lệ đăng ký và thu nhập từ nội dung trả phí khác trong năm nay.
Các tổ chức nói rằng: Trung bình, ba hoặc bốn nguồn doanh thu khác nhau sẽ quan trọng hoặc rất quan trọng trong năm nay. Một phần ba (33%) kỳ vọng sẽ nhận được doanh thu đáng kể từ các nền tảng công nghệ để cấp phép (hoặc đổi mới) nội dung, tăng đáng kể so với năm ngoái.
Điều này phản ánh thành quả của các thỏa thuận kéo dài nhiều năm được đàm phán ở một số thị trường với một số tổ chức báo chí và truyền thông lớn, thường là ở bối cảnh các chính sách do chính những tổ chức đó ủng hộ đang được các chính phủ giới thiệu hoặc xem xét.
Với nhiều điều luật được lên kế hoạch áp dụng trong năm nay để hạn chế nội dung “độc hại” trên mạng xã hội, nhiều đáp viên (54%) lo lắng rằng những quy định mới này có thể khiến các nhà báo và tổ chức tin tức khó xuất bản những nội dung mà có thể chính phủ không thích. Chỉ khoảng 1/3 (30%) đáp viên ít lo lắng hơn và 14% không cảm thấy lo lắng.
Các tổ chức cho biết họ sẽ ít chú ý đến Facebook và Twitter trong năm nay, thay vào đó là những nỗ lực nhiều hơn vào TikTok, Instagram và YouTube, và một số trang mạng xã hội hiện đang phổ biến với giới trẻ.
Sự quan tâm ngày càng tăng đối với TikTok phản ánh mong muốn tương tác với người dùng dưới 25 tuổi của các tổ chức; và thử nghiệm cách kể chuyện bằng video theo chiều dọc, bất chấp những lo ngại về khả năng kiếm tiền, bảo mật dữ liệu và vấn đề về quyền sở hữu của Trung Quốc.
Khả năng bùng nổ của Twitter dưới sự quản lý của Elon Musk đã thu hút sự chú ý đối với các nhà báo. Một nửa số người trả lời khảo sát (51%) nói rằng việc Twitter có khả năng bị “khai tử” hoặc suy yếu sẽ không có lợi cho báo chí, nhưng 17% lại có quan điểm tích cực hơn khi cho rằng điều đó có thể làm giảm sự phụ thuộc vào quan điểm của giới tinh hoa – những người không có tính đại diện nhưng có tiếng nói.
Giả sử Twitter “biến mất”, LinkedIn (42%) sẽ nổi lên như một giải pháp thay thế phổ biến nhất, tiếp theo là Mastodon (10%) và Facebook (7%).
Khi tác động của biến đổi khí hậu trở nên rõ ràng hơn, ngành công nghiệp tin tức đã xem lại cách đưa tin về câu chuyện phức tạp và đa diện này. Khoảng một nửa (49%) cho biết họ đã thành lập một nhóm chuyên gia về khí hậu để tăng cường phạm vi phủ sóng nội dung, bên cạnh 1/3 (31%) đáp viên chọn tuyển dụng thêm nhân sự.
Chỉ dưới một nửa (44%) đáp viên nói rằng họ đang tích hợp các khía cạnh của cuộc tranh luận về khí hậu vào phạm vi phủ sóng khác (ví dụ: kinh doanh và thể thao) và 3/10 (30%) đã phát triển chiến lược biến đổi khí hậu cho công ty của họ.
Về mặt đổi mới, các tổ chức truyền thông cho biết họ sẽ đầu tư nhiều nguồn lực hơn vào podcast và âm thanh kỹ thuật số (72%) cũng như bản tin email (69%), hai kênh đã chứng tỏ hiệu quả trong việc tăng mức độ trung thành của công chúng với các hãng truyền thông và tin tức.
Đầu tư theo kế hoạch vào các định dạng video kỹ thuật số (67%) cũng tăng so với năm ngoái, có lẽ được thúc đẩy bởi sự phát triển bùng nổ của TikTok. Ngược lại, chỉ 4% đáp viên nói rằng họ sẽ đầu tư vào metaverse, phản ánh sự hoài nghi ngày càng tăng về tiềm năng của thế giới này.
Các công ty truyền thông đang âm thầm tích hợp AI vào sản phẩm của họ như một cách mang lại trải nghiệm cá nhân hóa cao hơn. Gần 3/10 (28%) người tham gia khảo sát nói rằng đây hiện là một phần hoạt động thường xuyên của họ, với hơn 39% nói rằng họ đã tiến hành các thử nghiệm trong lĩnh vực này.
Các ứng dụng mới như ChatGPT và DALL-E 2 cũng minh họa các cơ hội nâng cao hiệu quả sản xuất và tạo ra các loại nội dung bán tự động (semi-automated content).
Những diễn biến khác có thể xảy ra vào năm 2023?
Nhiều tờ báo sẽ ngừng sản xuất bản in hàng ngày trong năm nay do chi phí in ấn tăng và mạng lưới phân phối suy yếu. Chúng ta cũng có thể thấy một loạt các công ty truyền thông nổi tiếng khác chuyển hẳn sang mô hình trực tuyến.
Tin tức truyền hình sẽ đi đầu trong việc sa thải báo chí vì khán giả bị ảnh hưởng bởi tin tức tiêu cực và sự cạnh tranh từ những người phát trực tuyến. Nhiều đài truyền hình sẽ cởi mở về thời điểm tắt truyền tuyến tính (linear transmissions). Ngoài ra, việc Netflix chuyển đổi một phần sang mô hình dựa trên quảng cáo làm tăng thêm áp lực lên doanh thu quảng cáo.
Trong báo cáo năm ngoái, đã có những dự đoán về sự bùng nổ của tính sáng tạo trong cách kể chuyện bằng video ngắn trên các mạng xã hội dành cho giới trẻ. Năm nay, chúng ta sẽ thấy nhiều tổ chức sử dụng các kỹ thuật này với video có thời lượng dài hơn để tìm kiếm doanh thu bền vững.
Hầu như không thể dự đoán được động thái tiếp theo của Elon Musk tại Twitter, nhưng có khả năng sẽ có một khoảng cách lớn giữa lời nói và cách truyền đạt của ông Musk bởi việc điều hành một cộng đồng sáng tạo toàn cầu đã trở nên phức tạp hơn. Musk có thể sẽ từ chức Giám đốc Điều hành sớm hơn và không thể loại trừ khả năng thay đổi quyền sở hữu trong tương lai.
Trong khi đó, kính thông minh (smart glasses) và tai nghe VR cùng những nền tảng xây dựng nên metaverse, sẽ tiếp tục thu hút sự chú ý, đặc biệt là với việc Apple dự kiến sẽ tham gia xu hướng này với chiếc tai nghe đầu tiên của mình.
Reuters Institute đã thực hiện khảo sát với 303 media leader tại 53 quốc gia về “Xu hướng và dự đoán về báo chí, truyền thông và công nghệ năm 2023” từ 24/11-16/12/2022. Để biết thêm nội dung chi tiết về báo cáo, vui lòng truy cập tại đây.
Quan Dinh H.
* Nguồn: Reuters Institute for the Study of Journalism – University of Oxford
